W większości przypadków decyzja Sądu o zleceniu wywiadu środowiskowego z kuratorem wzbudza u osoby badanej dużo stresu i niepewności. Zastanawiamy się po co jest wywiad? Kiedy i gdzie się odbędzie? Czego może dotyczyć, a może jakie pytania będzie nam zadawać kurator? Jak mamy się przygotować? A może nie powinniśmy przyjmować kuratora?

Poniższy artykuł odpowiada na każde z powyższych pytań.

1. W jakich sprawach zazwyczaj przeprowadza się wywiad środowiskowy przez kuratora?

  • M.in. w sprawach o rozwód/separację; o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka; o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa; o rozwiązanie przysposobienia; o rozstrzygnięcie w istotnych sprawach rodziny w braku porozumienia małżonków.

2. Po co przeprowadza się wywiad środowiskowy w sprawach rodzinnych?

  • Wywiad środowiskowy pozwala sądowi na ustalenie informacji potrzebnych do prowadzonego postępowania sądowego. W sprawach rodzinnych dokonuje się oceny m.in. sytuacji rodzinnej, szkolnej, zdrowotnej, zawodowej, jak i majątkowej.

3. Gdzie odbędzie się wywiad środowiskowy ?

  • W miejscu zamieszkania badanego/rodziny, bądź w miejscu jego pobytu.

4. Czy wywiad środowiskowy musi być przeprowadzony w miejscu zamieszkania obu stron?

  • Nie ma takiej potrzeby, w szczególności jeśli w postępowaniu nie rozstrzyga się kwestii tzw. opieki naprzemiennej, bądź gdy nie ma sporu co do tego gdzie ma mieszkać dziecko/dzieci.

5. Skąd mamy wiedzieć, że osoba która do nas przyszła jest kuratorem wyznaczonym w naszej sprawie?

  • Kurator powinien się przedstawić i okazać legitymację służbową. Dodatkowo, o zleceniu wywiadu środowiskowego można dowiedzieć się na Portalu Informacyjnym Sądu (po zalogowaniu – jeśli mamy profil), bądź dzwoniąc do BOI (Biuro Obsługi Interesantów) – po podaniu sygnatury sprawy pracownik poinformuje o aktualnym stanie sprawy.

6. Czy kurator może przyjść niezapowiedzianie?

  • Tak, kurator może nie zapowiedzieć swojej wizyty, może przyjść także w weekend. Choć niewykluczone jest, że zadzwoni i umówi się na konkretny dzień i godzinę. Niemniej jednak, celem wywiadu jest sprawdzenie warunków życiowych badanego/rodzinny w naturalnej, codziennej sytuacji.

7. Przyjąć kuratora, czy unikać wizyty?

  • Zdecydowanie przyjąć kuratora i współpracować. Brak przeprowadzenia wywiadu może negatywnie rzutować na ocenę badanego/rodziny w dalszym etapie postępowania.

8. Jak się zachowywać, o czym pamiętać:

  • Należy współpracować z kuratorem, odpowiadać na pytania – być swobodnym i szczerym. Opowiedzieć o sytuacji rodzinnej, zawodowej, zdrowotnej, przekazać istotne uwagi związane z życiem badanego/rodziny.
  • Pokazać dom (np. pokoje dzieci) – kurator nie robi przeszukania, nie zagląda do szafek, nie sprawdza kurzu – bada ogólną sytuację w nieruchomości – czy jest schludnie; czy dziecko ma książki, zabawki, ubrania, czy czegoś mu nie brakuje (pod względem usprawiedliwionych i niezbędnych potrzeb).
  • Nie należy poruszać tematów dotyczących postępowania sądowego przy dzieciach. Rozmowa z kuratorem powinna odbywać się poza ich zasięgiem – najlepiej poprosić dzieci, żeby pobawiły się w swoim pokoju. Jeśli wejdą do pokoju, w którym odbywa się wywiad środowiskowy zaleca się zmienić temat, żeby nie rozmawiać przy dzieciach o tematach spornych. Jest to ważne nie tylko przy wywiadzie środowiskowym ale w całym toku postępowania i relacji z dziećmi – kierując się dobrem dziecka starajmy się nie mieszkać najmłodszych w problemy rodziców.
  • W przypadku, gdy jest się w silnym konflikcie z drugą stroną należy pamiętać, że wizyta kuratora nie jest miejscem, w którym będzie on zabierał stanowisko, którejś ze stron.
  • Kurator po odbytej wizycie nie przyjmuje wynagrodzenia – czynności związane z wywiadem kuratora rozliczane są w toku postępowania sądowego.
  • Średni czas wizyty kuratora zajmuje od 30 minut do 1 godziny, chyba że sytuacja wymaga inaczej.

9. O co może pytać kurator:

  • Pytania poglądowe: daty i miejsca urodzenia członków rodziny; miejsca pracy; zarobki; datę zawarcia związku małżeńskiego/długość związku; pozostawanie w związku;
  • Pytania o dzieci: gdzie dzieci chodzą do szkoły/przedszkola/żłobka; czym się interesują; jak sobie radzą w szkole/przedszkolu/żłobku; jaki jest ich stan zdrowia; czy chodzą na zajęcia dodatkowe; jak odnajdują się w obecnej sytuacji;
  • Pytania o sytuację związaną ze sprawą sądową: przyczyny sporu; ogólny opis sytuacji.

10. Jak będzie wyglądało podsumowanie wywiadu?

  • Kurator w trakcie spotkania sporządza notatki na podstawie, których po zakończeniu wywiadu środowiskowego przygotuje sprawozdanie zawierające: imię i nazwisko kuratora; datę przeprowadzenia wywiadu; opis wykonywanych czynności, a także podpis osoby przeprowadzającej wywiad.

11. Czy mogę zapoznać się ze sprawozdaniem kuratora?

  • Sprawozdanie nie zostanie doręczone do strony, jednakże można się z nim zapoznać przeglądając akta sprawy w czytelni sądu, w którym prowadzone jest postępowanie (pamiętaj, żeby wcześniej zadzwonić i się umówić).