Rada i Parlament UE ogłosiły 18 stycznia 2024 r. o osiągnięciu wstępnego porozumienia co do części nowego pakietu regulacji na rzecz przeciwdziałania praniu pieniędzy.

Jak wskazuje cytowany w komunikacie prasowym Rady Vincent Van Peteghem, belgijski minister finansów – Porozumienie to stanowi nieodłączną część nowego unijnego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy. Poprawi to sposób organizacji i współpracy krajowych systemów przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dzięki temu oszuści, przestępczość zorganizowana i terroryści nie będą mieli możliwości legitymizacji swoich dochodów za pośrednictwem systemu finansowego.

Zmiany w obrocie gotówkowym, czyli limit 10.000 EUR dla wszystkich

Jedną z najbardziej rewolucyjnych zmian forsowanych przez UE jest wprowadzenie maksymalnego limitu płatności gotówkowych wynoszącego 10.000 EUR. Na obecnym etapie Rada nie informuje o wyłączeniach w tym zakresie, zatem limit obowiązujący w całej Unii dotyczyć ma wszystkich transakcji, nie tylko tych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami. W praktyce oznacza to, że żaden zakup czy zawierana transakcja przewyższająca limit nie będzie mogła odbyć się za pośrednictwem płatności gotówkowej.

Państwa członkowskie mają mieć uprawnienie do obniżenia tego progu w ramach regulacji krajowych.

Dodatkowo przy transakcjach gotówkowych w granicach 3.000-10.000 EUR podmioty obowiązane (czyli np. banki, instytucje pożyczkowe, kantory, kasyna) będą musiały zidentyfikować i zweryfikować tożsamość osoby, która dokonuje transakcji.

Dodatkowe obowiązki dla nowych podmiotów – m.in. przy handlu dobrami luksusowymi i dla klubów piłkarskich

Rozszerzeniu ulec ma katalog podmiotów objętych obowiązkami w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy. Status instytucji obowiązanych uzyskać mają m.in. firmy handlujące luksusowymi samochodami, samolotami i jachtami, a także dobrami kultury, takimi jak dzieła sztuki. Zasady należytej staranności wobec klienta i obowiązki sprawozdawcze będą też dotyczyć sektora handlu towarami luksusowymi, takimi jak metale i kamienie szlachetne, oraz sektora produktów zegarmistrzowskich, jubilerskich i wyrobów ze srebra i złota.

W praktyce zapowiadane zmiany spowodują dodatkowe czynności kontrolne i silniejszą identyfikację klienta w przypadku np. transakcji zakupu luksusowych zegarków, biżuterii, kamieni szlachetnych czy dzieł sztuki.

Rada i Parlament we wstępnym porozumieniu uznały dodatkowo sektor piłki nożnej za niosący wysokie ryzyko związane z praniem pieniędzy. Wobec powyższego, zawodowe kluby piłkarskie i podmioty wykonujące działalność agentów piłkarskich zaliczone zostaną do katalogu instytucji obowiązanych.

Konsekwencją przyjęcia nowych regulacji będzie nałożenie na ww. podmioty dodatkowych obowiązków, w tym wdrożenia i stosowania procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy, przeprowadzania bieżących szkoleń w tym zakresie i wzmożoną identyfikację klientów / kontrahentów oraz pochodzenia środków będących w ich dyspozycji.

Trudniejsze ukrycie beneficjenta rzeczywistego

W ramach nowego pakietu regulacji doprecyzowano również stosowne przepisy dotyczące struktur własności i kontroli wielopoziomowej, aby zagwarantować, że ukrywanie się za skomplikowanymi

strukturami własności firm będzie niewykonalne. Jednocześnie doprecyzowano przepisy o ochronie danych i o przechowywaniu dokumentacji, aby ułatwić i przyspieszyć pracę właściwych organów.

Ma to na celu uniemożliwienie ukrycia prawdziwego beneficjenta transakcji za skomplikowaną strukturą właścicielską, np. w postaci wielopoziomowych grup spółek zlokalizowanych w różnych krajach.

Wzmocnienie nadzoru sektora kryptowalut

Nowe przepisy obejmą większość podmiotów działających w sektorze kryptoaktywów. Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów będą musieli stosować środki należytej staranności wobec klienta podczas transakcji już od kwoty 1.000 EUR. Oznacza to obowiązek weryfikacji dodatkowych faktów i informacji dotyczących klientów, a także zgłaszania wszelkich wykrytych okoliczności wskazujących na podejrzaną działalność. Wprowadzone mają zostać ponadto środki mające zmniejszać ryzyko związane z transakcjami za pomocą portfeli niehostowanych.

Intencją UE w tym zakresie jest aby transfery kryptoaktywów były bardziej przejrzyste i identyfikowalne.

Utworzenie nowego urzędu na poziomie UE – wzmocnienie kontroli i dodatkowe kary

W ramach wcześniejszego porozumienia Rady i Parlamentu UE z grudnia 2023 r., uzgodniono utworzenie nowego europejskiego urzędu ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AMLA).

AMLA ma mieć bezpośrednie i pośrednie kompetencje w zakresie nadzoru nad podmiotami zobowiązanymi stwarzającymi największe ryzyko w sektorze finansowym. Urząd ma być filarem przeciwdziałania praniu pieniędzy i ma chronić obywateli UE oraz unijny system finansowy przed praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, tworząc zintegrowany mechanizm wraz z krajowymi organami nadzoru państw członkowskich.

Urząd będzie m.in. kontrolował, czy wybrane podmioty zobowiązane stosują wewnętrzne polityki i procedury, aby wdrażać ukierunkowane sankcje finansowe, np. stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, zamrażanie aktywów czy konfiskaty.

Oprócz uprawnień nadzorczych oraz w celu zapewnienia przestrzegania przepisów urząd będzie miał możliwość nakładania kar pieniężnych na wybrane podmioty zobowiązane.

Utworzenie urzędu stanowi uzupełnienie europejskiego systemu AML o dodatkowe ogniwo, stojące nad krajowymi organami kontrolnymi, wyposażone jednocześnie w konkretne kompetencje oraz uprawnienia nadzorcze i dyscyplinujące względem podmiotów działających w państwach członkowskich.

Podmioty objęte nowymi regulacjami – jak się przygotować?

Pakiet nowych przepisów unijnych w zakresie AML jest na etapie finalizacji, po czym zostanie przedstawiony do zatwierdzenia odpowiednim organom unijnym i opublikowany w Dzienniku Urzędowym UE.

Podmioty działające w sektorach objętych nowym pakietem regulacji powinny zawczasu zaplanować dostosowanie przyjętego modelu działalności do projektowanych zmian. W tym zakresie w szczególności zweryfikowane powinny zostać przeciętne progi przeprowadzanych transakcji oraz zbadane możliwości wprowadzenia nowych narzędzi, w tym identyfikacji klientów i szczegółowego dokumentowania transakcji.

Warto również rozważyć wcześniejsze wprowadzenie wewnętrznych polityk i procedur compliance, które zapewnią płynny okres przejściowy przed wprowadzeniem zmian wynikających z nowych przepisów oraz wzmocnią bezpieczeństwo bieżącej działalności w zakresie zgodności z obowiązującymi regulacjami.