Czym jest samowola wodnoprawna
Poza powszechnie znanymi procedurami związanymi z uzyskiwaniem pozwolenia na budowę bądź zgłoszenia uregulowanymi w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – prawo budowlane bardzo często konieczne jest również uzyskiwanie pozwoleń wodnoprawnych, bez których nie można w pełni legalnie zrealizować inwestycji budowlanej.
Z perspektywy inwestora najważniejsze znaczenie ma regulacja art. 389 pkt 6 oraz 390 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – prawo wodne (dalej: Prawo wodne). Zgodnie z ww. przepisami konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego w przypadku wykonywania urządzeń wodnych (czyli np. tak powszechnych przy realizacji odwodnienia inwestycji rowów, kanałów, wylotów urządzeń odprowadzających wody do wód) oraz do lokalizacji na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych obiektów budowlanych. Ostatni przypadek jest szczególnie ważny w przypadku zamiaru realizacji inwestycji budowlanej np. w niedalekiej odległości od brzegu rzeki. Takie lokalizacje bowiem, jednocześnie bardzo atrakcyjne z perspektywy komercyjnej, na mapach zagrożenia powodziowego oznaczane są wielokrotnie jako obszary szczególnego zagrożenia powodzią.
Co jednak w przypadku, gdy inwestor realizuje inwestycję na podstawie pozwolenia na budowę, ale okaże się, że nie posiada aktualnego pozwolenia wodnoprawnego? Sytuacja taka, jako stan niezgodności wykonania urządzenia wodnego z prawem nazywana jest potocznie samowolą wodnoprawną.
Skutki samowoli wodnoprawnej
Prawo wodne przewiduje zasadniczo trzy skutki wykonywania urządzeń wodnych bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego. Pierwszym z nich jest nałożenie na właściciela takiego urządzenia obowiązku jego likwidacji w formie decyzji z określeniem terminu i warunków jego usunięcia. Niewykonanie takiego obowiązku wiązać się może z zastosowaniem przymusu administracyjnego, w tym np. nałożenia grzywny mającej przymusić do jej wykonania.
Wielokrotnie jednak inwestorowi zależy na tym, by wykonane urządzenie wodne zostało – usunięcie wiąże się z kosztami, a w przypadku np. urządzeń służących do odprowadzania wody i tak konieczne będzie ponowne ich wykonanie. W odpowiedzi na te potrzeby Prawo wodne przewiduje możliwość wystąpienia przez właściciela wykonanego bez pozwolenia urządzenia wodnego z wnioskiem o jego legalizację do organu właściwego do wydania pozwolenia wodnoprawnego – najczęściej będzie to regionalny zarząd gospodarki wodnej.
Trzecim, z perspektywy osoby wykonującej urządzenie wodne bez pozwolenia najpoważniejszym skutkiem samowolnego wykonywania urządzeń wodnych jest sankcja karna. Zgodnie z brzmieniem art. 476 ust. 1 Prawa wodnego, osoba, która wykonuje bez zgody albo z przekroczeniem określonych w niej warunków urządzenie wodne podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Jest to zatem bardziej rygorystyczna odpowiedzialność niż w Prawie budowlanym, który przede wszystkim przewiduje sankcję grzywny. Co ważne, zalegalizowanie samowoli wodnoprawnej nie zwalnia od odpowiedzialności karnej za jej zaistnienie – służy ona przede wszystkim umożliwieniu zachowania już wytworzonych urządzeń wodnych.
Procedura legalizacyjna
Jak już wskazano, w celu rozpoczęcia postępowania mającego na celu zalegalizowanie samowoli wodnoprawnej konieczne jest złożenie stosownego wniosku do organu właściwego do wydawania pozwoleń wodnoprawnych. Do wniosku w tym przedmiocie konieczne jest dołączenie dokumentacji, która wymagana jest do złożenia również wniosku o wydanie pozwolenia
wodnoprawnego, czyli (i) operatu wodnoprawnego, (ii) wypis z rejestru gruntów dla nieruchomości w zasięgu oddziaływania planowanych urządzeń wodnych, (iii) wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego bądź decyzji o warunkach zabudowy, bądź decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego jeśli inwestycja, w ramach której doszło do samowoli budowlanej realizowana jest na podstawie pozwolenia na budowę lub stosownego zgłoszenia, (iv) decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz w przypadku, gdy ją wydano również (v) załącznik graficzny określający teren, na którym realizowane jest przedsięwzięcie i teren jego oddziaływania, (vi) oceny wodnoprawnej w przypadkach, gdy jest wymagana oraz (vii) potwierdzenia skutecznego zgłoszenia regionalnemu dyrektorowi środowiska działań obejmujących roboty ziemne mogące zmienić warunki wodne lub wodno-glebowe, w przypadkach, gdy takie zgłoszenie jest wymagane. Powyższy katalog ulegać będzie zmianom w zależności od zakresu realizowanej inwestycji i nie zawsze konieczne będzie przedkładanie wszystkich z wymienionych dokumentów.
Wniosek spełniający powyższe wymogi zostanie następnie zweryfikowany pod kątem jego zgodności z ustaleniami planu zagospodarowania wodami na obszarze dorzecza, planu zarządzania ryzykiem powodziowym, planu przeciwdziałania skutkom suszy, programu ochrony wód morskich, krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy albo decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego oraz wymagań dotyczących ochrony zdrowia ludzi, środowiska, ochrony przyrody i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków jak również z ogólnymi zasadami projektowania i wykonywania urządzeń wodnych.
Jeśli wniosek przejdzie powyższą weryfikację pozytywnie, wydana zostanie decyzja legalizująca urządzenie wodne. Każdorazowo organ ustali w niej również obowiązek uiszczenia opłaty legalizacyjnej. Obecnie wynosi ona 5000,15 zł za każde wykonane bez pozwolenia urządzenie wodne. Opłatę należy uiścić w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja legalizująca stała się ostateczna na rachunek wskazany w tej decyzji. W przypadku nieuiszczenia ww. opłaty w terminie, obowiązek jej zapłaty zostanie wyegzekwowany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ważne jest zatem, by przestrzegać powyższego terminu.
Gdyby postępowanie legalizacyjne nie zakończyło się decyzją legalizującą, wówczas organ nałoży na właściciela urządzenia wodnego obowiązek jego likwidacji.
Możliwa jest również sytuacja, w której pomimo braku legalizacji urządzenia wodnego, jego usunięcie byłoby z powodów ekonomicznych lub technicznych niemożliwe – wówczas zamiast decyzji nakazującej jego likwidację, na właściciela urządzenia może zostać nałożony obowiązek wykonania dodatkowych urządzeń, które będą konieczne, w celu zapobiegnięcia szkodom wyrządzanym przez nielegalnie wykonane urządzenie wodne.
Biuletyn pełnoPRAWNABUDOWA
- Audyt nieruchomości
- System EDB czyli Dziennik Budowy w formie elektronicznej
- Rewolucja w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
- Zezwolenie na lokalizację i przebudowę zjazdu
- Partycypacja społeczna w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
- Program bezpieczny kredyt 2%
- Koniec użytkowania wieczystego?
- Urządzenia wytwarzające energie odnawialną a polityka przestrzenna gminy
- Podwyższenie wynagrodzenia ryczałtowego
- Budowa lub przebudowa dróg publicznych spowodowanych inwestycją nie drogową
- Samowola wodnoprawna
- Zmiana sposobu użytkowania obiektu lub jego części
Autor publikacji: Roksana Waltrowska radca prawny JSP, Szymon Szczęśniak asystent radcy prawnego JSP
